وقتی در سال 92 معصومه ابتکار، رییس وقت سازمان محیط زیست طرح «تنفس جنگل» را مطرح کرد، فکر نمی‌کرد که روزی این طرح به دلیل اجرای ناقص جان و حیات درختان هیرکانی را با خطر جدی روبه‌رو کند؛ آنچه ابتکار روی آن تاکید داشت، این بود که به جای قطع درختان و بهره‌برداری از آن، از درختان شکسته و تنه‌های بیمار و افتاده استفاده شود، اما...
اما ماجرا به همین جا ختم نشد و این طرح هم مانند سایر طرح‌های محیط زیست رفت تا مدتی خاک بخورد و سه سال بعد یعنی در سال 95، وزیر جهاد کشاورزی این طرح را به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ کرد و همه چیز آن‌طور که تصور می‌شد پیش نرفت؛ نمایندگان مجلس در آن سال تصمیم گرفتند در جلسه علنی ۲۶بهمن‌ماه سال۹۵، ماده ۴۸ لایحه برنامه ششم را که مربوط به طرح تنفس جنگل بود به تصویب رساندند، اما با اصلاحاتی.
در لایحه اصلاحی نوشته شد که هرگونه بهره‌برداری چوبی از درختان جنگل‌های کشور از ابتدای سال چهارم برنامه، ممنوع است و همچنین بهره‌برداری چوبی در طرح‌های جنگلداری در سال‌های اول تا سوم برنامه توسعه صرفا از درختان شکسته، افتاده و ریشه‌کن در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه انجام می‌شود و در نهایت با این تصویب مجلس، اجرای اصل این طرح که جلوگیری از هرگونه برداشتی بود، به مدت چهار سال به تعویق افتاد.
شاید تصور کنید که ماجرا تمام شد، نه. این طرح هم موافق و مخالف‌های زیادی داشت و هر کس از ظن خود این تصمیم و لایحه را تحلیل و بررسی می‌کرد. مثلا کارشناسان و فعالان محیط‌زیست معتقد بودند، بهره‌برداری ۵۰ سال اخیر باعث شده، جنگل‌های هیرکانی قدرت زایش خود را از دست بدهند، همچنین مافیای چوب با قدرت در حال تاخت‌وتاز در جنگل‌هاست و این طرح می‌تواند دست قاچاقچیان را از این مناطق کوتاه کند.
ماجرای بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی زمانی عجیب‌تر می‌شود که دو نماینده مجلس یعنی هادی حسینی، نماینده مردم قائمشهر، جویبار و سوادکوه و علی محمدی‌شاعری، نماینده وقت مردم بهشهر در جبهه مخالف قرار گرفتند و یکی مدعی بود که استفاده از جنگل سفارش قرآن است و می‌فرماید، زمین و جنگل و دریا را فرستادیم تا از آن استفاده کنید و اگر کسی استفاده نکند خسران کرده و دیگری گفته بود، وزیر جهاد کشاورزی در اقدامی فراقانونی، اجازه برداشت درختان شکسته و افتاده را نمی‌دهد و با این‌کار باعث بیکاری تعداد زیادی از کارکنان طرح‌های جنگلداری شده است!
این کشمکش‌ها ادامه داشت تا اینکه عباسعلی نوبخت که مدتی ریاست سازمان جنگل‌ها و مراتع را بر عهده داشت، گفته بود طرح تنفس جنگل تا زمان بهبود وضعیت جنگل‌ها ادامه خواهد یافت و در صورت نیاز در برنامه هفتم توسعه نیز تمدید خواهد شد، اما به یک‌باره یکی از متفاوت‌ترین تصمیم‌های مدیریتی خود را اتخاذ کرد و در نامه‌ای به ادارات کل منابع‌طبیعی سه استان شمالی کشور، با استناد به نامه سازمان مدیریت بحران کشور، دستور جمع‌آوری درختان افتاده در داخل و حریم مسیل‌ها و در راستای اجرای فاز اول مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی، دستور شناسایی و نشانه‌گذاری درختان ریشه‌کن، شکسته و افتاده‌ای که در طرفین جاده‌های جنگلی مزاحمند را صادر کرد؛ دستوری که یک‌بار دیگر تیر خلاص به پیکر بی‌جان جنگل‌های هیرکانی زد، زیرا در این سال‌ها نه از توقف قاچاق چوب خبری بود و نه از تنفس جنگل‌ها.
طرح تنفس جنگل هیچ وقت اجرا نشد و نمی‌شود
رضا ساکی، فعال محیط زیست درباره موضوع جنگل‌های هیرکانی و طرح استفاده از کنده‌های درخت‌های افتاده به «اعتماد» می‌گوید: در حال حاضر منابع طبیعی این طرح را در اراضی تحت نظر خودش اعمال می‌کند و به مناطق چهارگانه محیط زیست کاری ندارند، اما نظر سازمان محیط زیست هم در این باره بسیار مهم است و حتما خواندید که هم خود شخص شینا انصاری، رییس سازمان و کیادلیری معاونش واکنش شفاف و سریعی داشتند.
او با اشاره به اینکه در این طرح باید به دو تا نکته توجه کرد، می‌گوید: نکته نخست اینکه باید ببینیم صاحب‌نظران، متخصصان و کارشناسان حوزه محیط زیست در این باره چه می‌گویند، چون این اظهارنظرها برای ما روزنامه‌نگاران بسیار حایز اهمیت است؛ آنها معتقدند که همین کنده‌های افتاده در کف جنگل هم جزو اکوسیستم هستند و حتی جالب است بدانید که قارچ‌هایی که روی این کنده‌ها رشد می‌کنند، تاثیری زیادی در چرخه زندگانی جنگل‌های هیرکانی دارند.
این روزنامه‌نگار ادامه می‌دهد: نکته دوم تجربه کنشگران در هیرکانی است و نکته مهم اینکه در سال‌های گذشته چه تجربه‌ای از این طرح‌ها داشتیم و همیشه بیم آن را داریم که مناطقی که کنده زیاد باشد چگونه و با چه امکانات و تجهیزاتی آن را از جنگل خارج کنیم شاید لازم باشد جاده‌کشی شود، حتی معاون سازمان منابع طبیعی در گفت‌وگویی با روزنامه ایران صراحتا اعلام کرد که جاده می‌کشیم و راهی باز می‌کنیم. به گفته ساکی حالا این سوال پیش می‌آید که آیا قاچاقچیان از این جاده‌ها استفاده نخواهند کرد؟ بی‌شک استفاده می‌کنند و در نهایت تجربه نشان داده که این طرح‌ها هیچ وقت اجرا نشد و اجرا هم نمی‌شود.
این فعال محیط زیست روی این موضوع هم تاکید دارد که جنگل هیرکانی، جنگل 10 سال پیش که هیچ، جنگل‌های سال پیش هم نیستند، روندی که در تغییرات آب و هوایی داریم از بارش‌های سیل‌آسا گرفته تا خشکسالی و سیل همه به شدت روی شرایط جنگل تاثیر گذاشتند، اساسا درباره طبیعت ایران این‌طور نیست که بگویم این منطقه، منطقه پارسال است. او به امضای 52 هزار نفر درباره جنگل‌های هیرکانی اشاره می‌کند و می‌گوید: هر چند عده‌ای کارزار را امضا نکردند و با آن مخالف بودند، اما 52 هزار امضا کم نیست و این یعنی جامعه روی موضوعات محیط زیست حساسیت دارد و همه منتظریم که صحبت سخنگوی دولت درباره بررسی کارشناسانه این طرح زودتر محقق شود.
نظر شما